Dòigh-obrach ‘mheasgaichte’ is pròiseas ùr ’son Planaichean Gàidhlig Chomhairle na Gàidhealtachd 

Tha comhairlichean Comataidh Gàidhlig Chomhairle na Gàidhealtachd air moladh a dhèanamh air mar a thathar a’ lìbhrigeadh treas Plana Gàidhlig na Comhairle (PnG3) agus sin a’ cur feum air atharrachadh gu dòigh-obrach air-loidhne no mheasgaichte.

Dh’aontaich comhairlichean pròiseas cuideachd airson a bhith ag ùrachadh ceathramh Plana Gàidhlig Chomhairle na Gàidhealtachd (PnG4) agus gum bu chòir a bhith a’ sealltainn adhartas mean air mhean a thaobh a bhith a’ lìbhrigeadh amasan seirbheis chorporra an ùghdarrais ionadail thar ùine.

Tha aithisg do chomhairlichean a’ sealltainn gu bheil dùbhlain lìbhrigidh PnG3 gu mòr air sàillibh a’ phaindeamaig, a tha air buaidh a thoirt air cinn-latha crìochnachaidh is buileachaidh cuid de na pròiseactan.

Thug Buill fa-near dhan t-suidheachadh a thaobh a bhith a’ cruthachadh sgìrean-sgoile Foghlaim tron Ghàidhlig, agus gun robh sgìrean-sgoile stèidhichte a-nis airson 11 de na 20 sgoiltean a tha a’ tabhann Foghlam tron Ghàidhlig.

Thug Sgioba na Gàidhlig agus Fèis Rois taic do Bhun-Sgoil Àth Tharracail nuair nach robh solar-teagaisg FtG ri fhaotainn, agus chaidh toirt fa-near dhan a seo cuideachd. Thuirt Ceannard Bun-Sgoil Àth Tharracail: “Bha Sgioba na Gàidhlig dìcheallach ann a bhith a’ lorg dhòighean bhiortail airson ar cuideachadh. Bha an taic subailte, a’ dèanamh cinnteach gun robh solar sàr-mhath ann do na sgoilearan òga againn ann am FtG.”

Tha pròiseactan GLAIF a tha air am maoineachadh le Maoin Buileachaidh Achd na Gàidhlig (GLAIF) aig Bòrd na Gàidhlig a’ leantainn air adhart. Tha iad a’ gabhail a-steach:

  • Tosgaire Òg na Gàidhlig (Gaisgeach) 
  • Prògram Taic BSGP
  • Gàidhlig agus Cultar – Coimhearsnachd Gheàrrloch
  • Gàidhlig airson Inbhich
  • Com-pàirteachas Ro-innleachdail Breith gu Trì
  • Ball-coise Gàidhlig
  • Gàidhlig anns a’ Choimhearsnachd
  • Ceannardas Spòrs Ghàidhlig; agus
  • Club Spòrs BSGLA.

Chuir Buill fàilte air a’ cheangal le High Life na Gàidhealtachd is sgioba pròiseict Caisteal Inbhir Nis agus Spiorad na Gàidhealtachd is nan Eilean a thaobh a bhith a’ cur na Gàidhlig an gnìomh ann an diofar phàirtean de phròiseact Caisteal Inbhir Nis. Chaidh dà dhreuchd ùr airson Comhairlichean Gàidhlig a stèidheachadh le maoineachadh bho Bhòrd na Gàidhlig agus tha an luchd-dreuchd a’ leasachadh eadar-theangachadh Gàidhlig is mar a thathar a’ cleachdadh cultar na Gàidhlig sa phròiseact luchd-tadhail seo a tha a’ cosg grunn mhillean.

Tha na comhairlichean a’ toirt seachad fios air ais air pròiseact mòr coimhearsnachd ‘Grèis-bhrat na Gàidhealtachd is nan Eilean’ agus bidh iad cuideachd ag obair gu dlùth le VisitScotland air iomairt mhargaidheachd ioma-seanail a bhios a’ taisbeanadh dualchas nàdarra is cultarail na sgìre. Tha iad cuideachd a’ toirt comhairle do dhealbhadairean pròiseact a’ Chaisteil, Mather and Co., gus dèanamh cinnteach gu bheil cànan is cultar na Gàidhlig gan toirt a-steach ann an dòigh iomchaidh is cheart ann an Caisteal Inbhir Nis agus ann an Gàrradh Gàidhlig a thèid a chruthachadh air Cnoc a’ Chaisteil.

Chaidh prògram luchd-ealain ‘Spiorad:360’ a choimiseanadh airson pròiseact a’ chaisteil agus tha cànan is cultar na Gàidhlig an lùib seachd coimiseanan fa leth. Bidh iad seo a’ gabhail a-steach làmh-sgrìobhainn, bàrdachd, òrain, sgeulachdan, ceòl agus film.  
Thuirt Cathraiche Comataidh na Gàidhlig, an Comhairliche Calum Rothach: “Bu mhath leam taing a thoirt do Sgioba na Gàidhlig airson an dìchill is an subailteachd tron phaindeamaig. Tha iad air a bhith cruthachail san dòigh-obrach a tha iad air a chleachdadh gus Plana na Gàidhlig 3 a lìbhrigeadh agus thathar a’ dèanamh adhartas math fhathast.

“Tha mi cuideachd moiteil gu bheil a’ Ghàidhlig air a gabhail a-steach do phròiseact Spiorad na Gàidhealtachd is nan Eilean oir tha e riatanach gu bheil ar cànan is ar cultar air an riochdachadh san leasachadh mhòr seo a thig gu bhith na shàr cheann-uidhe do luchd-tadhail chun na dùthcha.”

Thug Buill fa-near gu bheil oifigearan na Comhairle ag obair air gnìomhan com-pàirteachaidh a chuireas taic ri plana-obrach tùsail pròiseas ùrachaidh ceathramh Plana Gàidhlig na Comhairle.

‘Blended’ approach and new process to deliver Highland’s Gaelic Language Plans

Councillors on The Highland Council’s Gaelic Committee have commended the delivery of the Council’s third Gaelic Language Plan (GLP3) which is requiring adaption to an online or blended approach.

Councillors also agreed a process for the renewal of the next Highland Council Gaelic Language Plan (GLP4) and that it should show incremental progress towards delivery of the local authority’s corporate service aims over time.

A report to councillors highlights that challenges in delivering the GLP3 have largely been due to the pandemic, which has impacted on the completion and implementation dates of some projects.

Members noted the position on the creation of Gaelic Medium catchment areas, with Gaelic Medium catchment areas currently established for 11 of the 20 schools in Highland offering Gaelic Medium Education.

Support provided by the Council’s Gaelic Team and Fèis Rois to Acharacle Primary school during a period where no GME teaching supply was available was noted. Head Teacher of Acharacle Primary said: “The Gaelic Team were proactive in coming up with virtual solutions to help. The support was flexible and worked very well ensuring excellent provision for our infant GM pupils.”

Nine GLAIF Projects funded by Bòrd na Gàidhlig’s Gaelic Language Act Implementation Fund are ongoing including:

  • Gaelic Youth Ambassador (Champion)
  • Program Taic BSGP
  • Gàidhlig agus Cultur – Coimhearsnachd Geàrrloch
  • Gàidhlig airson Inbhich
  • Birth to Three Strategic Partnership
  • Ball-coise Gàidhlig
  • Gàidhlig anns a’ Choimhearsnachd
  • Gaelic Sports Leadership; and
  • Club Spors BSGLA.

Members welcomed the liaison with High Life Highland and the Inverness Castle and Spirit of the Highlands and Islands project team on the implementation of Gaelic in various parts of the Inverness Castle project. The creation of two new Gaelic advisor posts funded by Bòrd na Gàidhlig are improving Gaelic translation and developing the use of Gaelic culture in this multi-million-pound visitor project.

The advisors are providing feedback on a major community arts project ‘The Tapestry of the Highlands and Islands’ and will also work closely with VisitScotland on their development of a multi-channel marketing campaign which will showcase the region’s natural and cultural heritage. In addition, they are advising the Castle project designers Mather and Co. to ensure that Gaelic language and culture is included appropriately and correctly in an immersive Castle visitor experience and in the creation of a Gaelic Garden on the Castle hill.

The commissioning of an artists’ programme ‘Spirit:360’ for the Castle project has seen 7 commissions featuring Gaelic language and culture which will produce a manuscript, poems, songs, stories, instrumental music and film.

Chair of the Gaelic Committee Cllr Calum Munro said: “I would like to thank the Gaelic Team for their resilience and adaptability during the pandemic. They have been creative in their approach to delivering GLP3 and good progress continues to be made.

“I am also delighted to see the inclusion and delivery of Gaelic in the Spirit of the Highlands and Islands project as it is vital that our language and culture is present in this major development which will become a top visitor attraction in the country.”

Members noted that Council officers are actively working on engagement activities to support the initial work plan for the renewal process of the fourth Gaelic Language Plan.
 
 

2 Mar 2022